fimmtudagur, október 28, 2004

Ég er lémagna eftir vinnuna í dag. Gott er því að geta nú hvílt lúinn bein. Blogga eflaust meira í kvöld. Fæ afrakstur erfiði míns á mánudaginn. Þá verður gaman.
...og Tante Trine piller bare næse med et træben.

þriðjudagur, október 26, 2004

Og Natten gik. Denne Nat, der var som et Dyb af Elendighed, gennem hvis blodtætte Mørke Haab og Tro kun svagt glimtede, som fjerne Stjerner; som disse frosne og glødende Kloder, vore blinde Drømme og svagtseende øjne fortvivlet omfamler.

Fyrir nokkrum dögum kláraði ég Svartfugl eftir Gunnar Gunnarsson. Ég var mjög hrifinn af bókinni en hana las ég á dönsku. Gunnar samdi verk sín á dönsku, enda náði hann til stærri hóps þannig og fannst mér viss áskorun að ætla mér að lesa hann á dönskunni. Nú bjó ég vel að hafa lesið Andrés Önd frá unga aldri á dönsku, sem og að vera einlægur aðdáandi Olsen-Banden myndanna, sem og að hafa lesið þunglyndislegar sögur um fólk í tilvistarkreppu í Kristianiu.

Sagan er byggð á þekktu morðmáli sem átti sér stað um 1800 á Rauðasandi á Vestfjörðum. Þá var Bjarna Bjarnasyni og Steinunni Sveinsdóttur stefnt fyrir dóm fyrir að hafa myrt maka sína, Guðrúnu Egilsdóttur og Jón Þorgrímsson.

Í upphafi sögunnar rifjar séra Eyjólfur Kolbeinsson, eftir missi sonar síns, upp þá ógnarlegu atburði sem áttu sér stað 17 árum áður, þegar hann var ungur. Hann rifjar upp þátt sinn í dómsmálinu og ásakar sjálfan sig vegna þeirra áhrifa sem orð hans og gjörðir hafi haft á málið.

Sagan er, líkt og Fjallkirkjan skrifuð af dýpt og mannþekkingu. Andrúmsloftið sem mér fannst ég skynja í bókinni mætti lýsa sem ,,myrkri nótt sálarinnar”. Hér lýsir vofeiflegum glæp í afskekktri byggð og í bókinni kafar Gunnar í djúp mannsálarinnar. Hann kannar þann breyskleika, girnd, kvöl og syndir sem geta sprottið í fylgsnum hjartans og haldast í hendur. Hann fjallar um hvernig rógur getur myrkvað og eitrað hugi fólks og um það vald sem mennirinir taka sér yfir lífi og dauða náungans í nafni Réttvísi.
Varð mér við lesturinn sterklega hugsað til þessara orða sem stóðu í Fjallkirkjunni, þar sem fólk á bæ einum hafði stolið sauð og etið í neyð sinni. Það hafði verið gripið og var nú fordæmt og útskúfað:

Sú bróðernishugsjón sem menn játast svo óðfúsir stendur að jafnaði nokkuð grunnt. Að minnsta kosti vörumst við að láta hana taka til fallinna bræðra okkar og systra. Væri samt ekki nær að fara læknishöndum um meiðsl sálarinnar eins og gert er við líkamleg sár? Einn misstígur sig og fótbrotnar, annar fargar ,,í misgripum” kindum nágranna sinna. Vér sjáum þeim sem varð fyrir hinu minna tjóni fyrir sjúkrahússvist og aðhjúkrun, hinum köstum vér í fangelsi og brennimerkjum hann. Það er grunnt á tárunum hjá mannfólkinu, lengra til vorkunnarinnar. Verulegri náð mæta hinir bágstöddu ekki nema í moldinni þar sem Guð mun geyma okkar allra að síðustu uns hann vekur okkur frá dauðum skírri en fyrr.

Því teflir höfundur móti bölinu samúðinni, og samkenndinni. Örlög allra manna eru samofin. Þeir verða að taka ábyrgð á sjálfum sér og hver á öðrum, gæta bróður síns og koma honum til bjargar ef hann misstígur sig eða líf hans myrkvast.
Og þrátt fyrir sorgir og dimm örlög má skynja trú á lífið og sigur þess. Því vil ég ljúka þessari umfjöllun á eftirfarandi tilvitnun í Svartfugl:

Meget tydeligt huskede jeg den Dag, Bjarni talte om . . . En svimlende, havpisket Bjergvæg, der set nedefra, fra en gyngende Baad ligesom groede ind i Himlen. Et Uvejr af larmende Fugle - et hvidglimtende og sortgnistrende Skum af Svartfugl, der som en Fortsættelse af Brændingen, hvirvlede op ad den sorte Klippe og blev borte i Bjergets Taager. Da jeg som Barn første Gang saa dette Syn, havde jeg ikke et Øjeblik tvivlet om, at det var selve det troldske Hav, som i vild Leg sprængte vingede Fisk af sin Bug. Endnu i Fjor var det kriblet koldt igennem mig, ved Mødet med Fuglebjergets fantastiske, naadeløse, uudryddelige Liv; denne Storm af Liv, hvor i Larm og Stank og Snavs Tilværelsen triumferer, Livet fornyr sig - springer ungt og friskt og blodvarmt af den golde Klippe. Hver Sommer!

sunnudagur, október 17, 2004

Það er alltaf gaman að lesa góðar myndasögur. Ég keypti mér bráðskemmtilegt hefti í fyrradag, The Amazing Screw-On Head eftir Mike Mignola. Hún er mjög skondin og er gerð í þessum frábæra myrka og drungalega stíl hans, sem einkennir einnig Hellboy, en þær ágætu sögur eru einnig eftir hann.

Með morgunkaffinu: Slátta eftir Jórunni Viðar og Svartfugl eftir Gunnar Gunnarsson

laugardagur, október 16, 2004

Ég ritaði ljóð í sandinn
hvíslaði það í vindinn
hjó það út í hamrana
harmabjörg hjarta míns
Huginn, heyrirðu raust mína
sem bergmálar þögul
syng þína fegurstu söngva
flyttu ljóð mitt, bróðir um víða veröld
lofgjörð lífsins
glæð þjáð brjóst mannana funa okkar
og sefa hjörtu þeirra

þriðjudagur, október 12, 2004

Verður er verkamaður launa sinna

laugardagur, október 02, 2004

Hið unga hjarta er líkt hafinu með myrkum harmadjúpum – það vakna gárar á því undan örveikum vindblæ hugarins, stormar þránnar koma róti á það – og á þetta haf skína hinar fyrstu ástir eins og ljós frá sólu, ýmist léttir sólstafir eða þung sólarbreyskja, hverful stund skín snögglega í hættulegu litaflúri, löðrið sem uppþeytist af losta og sársauka, freyðir og hjaðnar í sólundunarsamri helbirtu
Fjallkirkjan – “Nótt og draumur” eftir Gunnar Gunnarson, bls. 374, þýðing Halldórs Laxness

Í dag kláraði ég Fjallkirkjuna eftir Gunnar Gunnarsson. Hún er eflaust ein besta bók sem ég hef lesið. Ávallt setur að manni vissan söknuð og trega þegar maður hefur lokið við bók sem hefur hrifið mann með sér.
Ég hef áður bloggað um þessa bók og birt tilvitnanir í færslum 18. ágúst 2004 og 30. júlí 2004
Fjallkirkjan skiptist í 5 bindi. Þau eru ,,Leikur að stráum”, ,,Skip heiðríkjunnar”, ,,Nótt og draumur”, ,,Óreyndur ferðalangur” og ,,Hugleikur”. Fjallkirkjan er mjög innblásin af ævi Gunnars sjálfs og rekur þroskasögu Ugga Greipssonar, frá því hann elst upp ungur og saklaus drengur á Austfjörðum, þa4r til hann heldur til náms í Danmörku og fylgir svo erfiðum árum hans þar, þar sem hann reynir að draga fram lífið við ritstörf, uns hann öðlast viðurkenningu fyrir verk sín.
Það sem stendur mest upp úr við lesningu þessarar bókar er fegurðin, stílsnilldin og innlifunin sem maður finnur hjá Gunnari, þetta andrúmsloft sem hann nær að skapa, svo það verður ljóslifandi fyrir manni og samlíðunin sem hann vekur. Bókin er bæði tilvistarleg og heimspekileg og veltir einnig fyrir sér guðdómnum, en slík lýsing væri þó engan veginn tæmandi fyrir hana.
Gunnar lagði í fyrstu upp með að skrifa bók um lífið og margvíslegar myndir þess, að svo miklu leiti sem hann taldi sér fært að skynja það og skilja. Þó að saga Ugga verði rauði þráðurinn finnst mér Fjallkirkjan ekki síst fjalla um þetta. Leit mannsins að sjálfum sér, tilgangi og réttlætingu lífsins.
Gunnar lætur sér fátt mannlegt óviðkomandi. Halldór Laxness þýddi bókina óaðfinnanlega og maður getur skynjað hrifningu hans á verkinu af þeirri álúð og nærgætni sem hann hefur sýnt þýðingunni, hann hefur vegið og metið hvert orð svo að þeir töfrar sem í verkinu eru kæmust sem best til skila.
Það sem hreif Laxness ekki síst var að hér fjallaði Gunnar um íslenskt alþýðufólk og lýsir lífi þeirra, gleði og sorgum í þaula.
Ég vil ljúka þessari umfjöllun með eftirfarandi tilvitnun sem finna má á bls. 832 í Hugleik: Í þöglum, niðurbældum söknuðinum sindrar löngunin til að endurlifa hið leikandi líf, sjá aftur hina sólglöðu daga sem minningin geymir, hitta aftur þann sem maður hitti einu sinni, endur fyrir löngu...

Síðan er knúin af Blogger. Þórarinn Björn Sigurjónsson hannaði útlit.